Hipospadias ameliyatından sonra bakım nasıl olmalı? Aileleri belki de ameliyatla ilgili en çok korkutan soru bu, nelere dikkat edilmeli? Bir kere hipospadias cerrahisi ile ilgili önce şunu söyleyeyim ameliyattan sonra aslında anne babaya düşen görev çok yok çünkü aslında çoğu sorun ameliyathanede çözülmüş ve ilerde sorun yaratmayacak, bakım sırasında yaratmayacak şekilde çocuk anne babaya teslim edilmeli. Nedir bunlardan birincisi, bir kere asla ve asla çocuklarda ameliyat sonrası hareket kısıtlaması, yatağa bağlama, 7 gün eli kolu bağlama. Böyle şeyler maalesef hastalardan duymamıza rağmen asla bizim uygulamamızda yer almıyor. Bizim için önce aileyi bilgilendirmek lazım. Zamanlama, ne zaman ne yapılacağını dolayısıyla hiçbir şeyin ameliyat sonrasında sürpriz olmaması lazım. Hipospadias cerrahisinde en önemli şeylerden biri kanama kontrolü. Çünkü biz sertleşen çok iyi kanlanan bir dokuyu ciddi ince bir cerrahi yapıyoruz. Kanama kontrolü yapmamıza rağmen daha sonra ödem yani şişmeyi ve kanamayı azaltmak için ameliyathanede özel bir pansuman yapıyoruz. Elastik bandajla veya süngerlerle pipinin şişmesini önleyecek çok özel bir pansumanımız var. Bu pansuman iyi ve güzel tespit edilmeli, çünkü erken dönemde çıkarsa pipi şişebilir ve iyileşmede sorunlar yaratabilir. Kanama olabilir her şeyden önce o elastik bandajla veya özel bir pansuman yapılmaz ise. Bir idrar kanalı oluşturuyoruz dolayısıyla orası iyileşene kadar idrarın da dışarı tahliye edileceği bir sondası olması gerekiyor. Hipospadias cerrahisinin sondasız olması çok mantıklı değil. Çok nadir teknikleri, tekniklerde belki konmayabilir ama sondasız veya bir üretra içine yani idrar kanalı içine yerleştirilen bir tüp olmadan biz hipospadias cerrahisi yapmıyoruz. İdrarı dışarı tahliye ediyoruz. İdrarı dışarı tahliye etmekteki amaç ne veya bunu nasıl yapıyoruz? Çocuk eğer bezli ise o zaman hipospadias ameliyatından sonra takılan sondanın ucunu bezin içine koyuyoruz ve çocuğu bezliyoruz. Ne demek? Yani aşağıda çocuğun taşıyacağı veya ailenin bir torba ile taşıyacağı idrar torbası olmuyor. Bezli bir çocuk olarak çıkıyor. Tuvalet eğitimi tamamlanmamış bezli çocuklarda. Peki sondanın çalıştığını nasıl anlıyoruz? Çift bez uygulaması dediğimiz bir uygulama var. Bir çocuğa sondayı taktıktan sonra iki bez bağlıyoruz. Bu bezlerden dıştaki beze sondanın ucunu yerleştiriyoruz. Yani idrar sürekli dıştaki beze tahliye oluyor ve içteki bez kuru kalıyor. Böylelikle anlıyoruz ki pipide sondanın kenarından bir işeme yok ve bütün idrar olması gerektiği gibi çift bez ile dışarı tahliye ediliyor. Bu yüzden de bezli çocuklarda ameliyat sonrası bakım çok daha iyi. Bu yüzden de hipospadias cerrahisinin en iyi ameliyat yaşı 6-18 ay aralığı. Yani bezli dönemde bu hem bu bezin avantajından hem de yara iyileşmesinin iyi olmasından kaynaklanıyor. Ailenin burada bakacağı en önemli şey sondanın kıvrılmaması ve tıkanmaması. Fakat bu bir gece genellikle biz hastanede aileleri yatırıyoruz sondanın iyi çalıştığından emin olmak, ailenin sondaya alışması ve sistemi onları anlattıktan sonra çocuk bezli olarak ameliyathaneden gelip anne babaya teslim ediliyor ve ertesi gün pansumanına hiç dokunmadan sondalı, bezli olarak çocuğu eve yollayabilir hale geliyoruz. Pansuman açma işlemini demin söylediğim özel pansumanı şişmeyi ve kanamayı azaltacak pansumanı genellikle ikinci veya üçüncü günde açıyoruz. Sondaya dokunmuyoruz, sonda duruyor fakat özel pansumanı çıkarıyoruz. Bunu ayaktan yapıyoruz. Eğer hasta il dışından değilse kalacak yeri yoksa sırf bu işlemler için hastanede yatmasına gerek yok. Çocuğu bir an önce normal yaşamına döndürüyoruz. Tekniğe göre bağlı olmak üzere 5 ila 6-7. günler arasında da sondayı çıkarıyoruz gene ayaktan gelerek. Bütün bu süreç içinde hiçbir hareket kısıtlamamız olmuyor. Çocuğun ameliyat sonrasında genellikle ameliyat sırasında yaptığımız lokal anesteziye bağlı olarak erken dönemde de hiç bir ağrısı olmuyor. Anesteziden uyanan her insan çocukluk ta demeyelim, her insan gibi odaya geldiği ilk 15-20 dakika biraz çocuk huzursuz olabilir ama emziren bir anne de veya besleyen bir anne de hızlı bir normal hayata dönük çocuğu beslemek anne sütü en rahat hipospadiastan sonra çocuğu rahatlatan şeyler. Büyük çocuklar için de dediğim gibi lokal anestezi ağrı duymamalarına zaten yardımcı oluyor. Hipospadiastan sonra eve aileyi sondayı, pansumanı her şeyi aldıktan sonra yeni oluşturulan idrar deliğinin kontrolü için ailenin işemeyi kontrol etmelerini ve o deliğin daralmadığını hekimleriyle ya video göndererek ya kontrole gelerek göstermeleri gerekiyor.
Hipospadias ameliyatından sonra kaçak yada fistül olabilir mi? Evet olabilir. Sık görülen bir komplikasyon, teknik yetersizlik sonucu da olabilir veya doku iyileşmesindeki yetersizliğe bağlı da olabilir. Daralma, idrar deliğinin daralması, en sık gördüğümüz komplikasyon. Bunun için gerçekten bilinçli bir cerrahi yapılmalı ve delik gereğinden fazla daraltılmamalı cerrahi sırasında ve gene demin bahsettiğim gibi uygun takip yapılmalı.